Kütahya, bu toprakların zengin tarih mirasında kendisine yer bulmuş öne çıkan kentlerden biridir. Ege Bölgesi'nin İç Batı Anadolu Bölümü'nde bulunan Kütahya, tarihin birçok dönemine tanıklık etmiştir. Hititler, Frigler, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular, Germiyanoğulları ve Osmanlı İmparatorluğu gibi birçok uygarlığın hüküm sürdüğü bu topraklar, son olarak Türkiye Cumhuriyeti'ne ev sahipliği yapmıştır. Arkeolojik buluntular, Kütahya'nın yerleşim tarihini çok daha eskiye, ilk çağlara kadar uzandığını göstermektedir.
Ne yazık ki, Kütahya'nın kesin kuruluş tarihi belirlenememekle birlikte; IV. Tuthaliya dönemine ait Hitit metinlerine dayanarak M.Ö. II. binin ortalarında kurulduğu düşünülmektedir. Kütahya, zengin maden yatakları nedeniyle tarih boyunca ilgi odağı olmuştur. Bu durum, kentin geniş ticaret yollarına sahip olmasını ve hızla gelişmesini sağlamıştır.
Malazgirt Zaferi'nin ardından XI. yüzyılın sonunda Türk uygarlıklarıyla tanışan Kütahya, Germiyan Beyliği'ne başkentlik yapmıştır ve Osmanlı İmparatorluğu bu topraklar üzerinde kurulmuştur. Kütahya, "Türk ve dünya askerlik tarihi" nde büyük bir zaferin kazanıldığı yer olarak kabul edilir ve zengin bir kültürel mirasa sahiptir.
Kütahya'nın eski adları
Eski dönemlerde Kütahya'nın adı "Kotiaeion" olarak bilinir. Ünlü Antik Çağ coğrafyacısı Strabon'un belirttiğine göre bu ad, "Kotys'in Kenti" anlamına gelir. Kotys, Trakya'da yaşayan Odrislerden biri olup, Romalıların M.S. 38'de Anadolu'ya gönderdiği bir komutanın adıydı. Bu ad, bir Kütahya Müzesi'ndeki sikkede "Koti" olarak geçer. Türkler, kentin ismini eski adına benzer bir şekilde "Kütahya" olarak belirlemiştir.
Kütahya'nın ilk yerleşim yeri
Kütahya'nın ilk yerleşim yeri, Kütahya Kalesi ve çevresi olduğu bilinir. Germiyan Beyliği döneminde de kullanılan şehir merkezinde yapılan kazılarda Roma dönemine ait nekropol (mezarlık) alanları bulunmuştur. Ancak, Frigler dönemine ait önemli bir buluntu bulunamamıştır. Kütahya'nın antik dönemdeki yerleşim alanı henüz tam olarak belirlenememiştir. Kütahya'nın ne zaman ve nerede kurulduğu, ne zaman ve kim tarafından fethedildiği gibi bilgiler hala tam olarak belirlenememiştir, bu da Kütahya'yı bir "sırlar kenti" olarak nitelendirir.
Kütahya'nın kronolojik tarihi
*M.Ö.(1800-1200) Hitit Dönemi,
*M.Ö.(1460-1200) Assuva Konfederasyonu içinde Kütahya,
*M.Ö.(1200-676) Frigler Dönemi,
*M.Ö.(607-546) Lidya Dönemi,
*M.Ö.(546-334) Persler Dönemi,
*M.Ö.(334-281) İskender Dönemi,
*M.Ö.(281-133) Bergama Dönemi,
*M.Ö.(133)-M.S.(395) Roma Dönemi,
*M.S. 395 Bizans Dönemi'nin başlaması,
*M.S. 8.yy Kütahya Kalesi'nin inşası,
*1078 Kütahya'nın Selçuklularca alınması,
*1097 Haçlıların Kütahya'yı alıp Bizanslılara bırakması,
*1182 Kütahya'nın yeniden Selçuklulara geçmesi,
*1197 Kütahya'nın Bizanslılarca geri alınması,
*1233 Kentin kesin olarak Selçukluların eline geçmesi ve Kütahya Kalesine ilaveler yapılması,
*1260 Germiyanoğlu Aşiretinin Kütahya'ya yerleşmesi,
*1277 Kütahya'nın Germiyanoğullarına ikta olarak verilmesi,
*1300 Germiyanoğlu Devleti'nin kuruluşu,
*1314 Umur-Bin Savcı Medresesi'nin yapılması,
*1381 Germiyanlı Devlet Hatun'un Yıldırım Bayezid ile evlenmesi,
*1381-1389 Yıldırım Bayezid'ın Kütahya Valiliği,
*1390 Yıldırım Bayezid'ın Germiyanoğlu Devletine son vermesi,
*1402 Timur'un Germiyanoğlu Devleti'ni tekrar canlandırması,
*1410 Yıldırım Bayezid'ın yapımını başlattığı Ulu Camii'nin tamamlanması,
*1411 II. Yakup İmaret Külliyesi'nin yapılması,
*1429 Germiyanoğlu II. Yakup'un ölümü ve vasiyetiyle topraklarının Osmanlılara geçmesi,
*1451 Anadolu Beylerbeyliği Merkezi'nin Kütahya'ya taşınması,
*1511 Şahkulu Ayaklanması,
*1542-1558 Şehzade Bayezid'ın Kütahya Valiliği,
*1558-1566 Sultan II. Selim'in Kütahya Valiliği,
*1766 Fincancılar Esnafı Anlaşması,
*1833 Mısır ordusunun Kütahya'yı işgali,
*1850-1851 Lajoss Kossuth'un Kütahya'da misafir edilmesi,
*10.09.1885 İlk telgrafın çekilmesi,
*1892 Demiryolunun gelmesi,
*1905 Kütahya eski Hükümet Konağı'nın yapılışı,
*20.09.1919 Kütahya Kuva-i Milliye Teşkilatının kurulması,
*21.07.1920 Kütahya Milli Alayı'nın Kuruluşu,
*06.08.1920 Atatürk'ün Kütahya'ya İlk Gelişi,
*03.09.1920 Simav'ın işgali,
*05.09.1920 Gediz'in işgali,
*05.01.1921 Gediz'in Çerkez Ethem'den alınması,
*13.07.1921 Altıntaş'ın işgali,
*14.07.1921 Tavşanlı'nın işgali,
*17.07.1921 Kütahya'nın işgali,
*28.07.1921 Yunan Kralı Konstantin'in Kütahya'ya gelmesi,
*30.08.1922 Dumlupınar Meydan Muharebesi Kütahya'nın Kurtuluşu s:18.00,
*01.09.1922 Gediz'in Kurtuluşu,
*03.09.1922 Emet ve Tavşanlı'nın kurtuluşu,
*24.03.1923 Atatürk ve Latife Hanımın Kütahya'yı ziyaretleri,
*08.10.1923 Kütahya'nın il olması,
*30.08.1922 Atatürk'ün Dumlupınar'a gelişleri,
*1926 Kütahya'ya ilk elektrik verilmesi,
*1926 Sümerbank Kiremit Fabrikası'nın Açılması,
*23-24.01.1933 Atatürk'ün Kütahya'yı ziyaretleri,
*21.06.1934 Atatürk ve Şah Rıza Pehlevi'nin Alayunt İstasyonu'nda dinlenmeleri,
*24.11.1954 Kütahya Şeker Fabrikası'nın açılması,
*1956 Tunçbilek Termik Santralı'nın üretime başlaması,
*1958 Emet Etibor İşletmeleri'nin Açılması,
*1973 SLİ Termik Santralı'nın üretime başlaması
*27.10.1961 TÜGSAŞ (Azot) Fabrikası'nın açılması,
*1976 Kütahya Manyezit Fabrikası'nın açılması,
*1981 Gümüş Fabrikası'nın açılması,
*1992 Dumlupınar Üniversitesi'nin kurulması.
