Midyat, Mardin iline bağlı tarihi ve kültürel zenginliklere sahip bir ilçemizdir. Coğrafi konumu itibarıyla doğusunda Dargeçit, batısında Ömerli, kuzeybatısında Savur ilçeleriyle komşuluk ederken; kuzeyinde ise Batman'ın Gercüş ilçesi yer alır. Güney kısmında Nusaybin ile sınır paylaşırken, güney doğusunda Şırnak'ın İdil ilçesi yer alır. İlçenin adı, tarihinde yanına çok sayıda ibadet alanı barındırdığı için "ibadet edenlerin dağı" anlamında kullanılmaktadır. Midyat'ın toplam yüzölçümü ise 10.000 KM²'nin üzerinde bir seviyededir.
Midyat'ın kuruluşu ve isim kökeni konusunda çeşitli görüşler bulunmaktadır. Kimi kaynaklara göre, ilçenin adı Farsça, Arapça ve Süryanice dillerinin karışımı sonucunda oluşan ve 'AYNA' anlamına gelen bir kelimeye dayanmaktadır.
Bir diğer rivayete göre ise Midyat ismi, "Mağaralar Kenti" anlamına gelen "MATİATE" kelimesinden türemiştir. Bu tezi savunanlar, "MATİATE" kelimesinin Asur yazıtlarında M.Ö. 9. yüzyılda yer aldığını ve Asur İmparatorlarından II. Aşurnasipal'ın M.Ö. 879 yılında "Matiateyi (Midyat) ve köylerini buyruğuma aldım. Bol ganimet elde edip, onları ağır vergiye bağladım" sözleriyle bu tezi desteklediklerini belirtirler. Bu görüşe ek olarak Midyat'ta ilk yerleşimin mağaralarda olduğuna dair kanıtların da bulunduğunu ve bu mağaraların Romalılar döneminden günümüze kadar korunduğu belirtiliyor. Bu mağaralar "Elath" mevkiinde yer almakta olup, Midyat'a 3 km uzaklıkta ve Acırlı Beldesi yakınında bulunan bir mesire alanıdır.
